زیست شناسی ، تغییرات فصلی جمعیت و ارزیابی اثر متقابل فرمون ها و کایرومون ها در سوسک سرشاخه خوار پسته ‏‎helesinus vestitus rey (coleopetra :scolyidae)‎‏ در منطقه برخوار اصفهان

سوسک سرشاخه خوار پسته ‏‎hylesinus vestitus rey ‎‏ یکی از آفات مهم درختان پسته می باشد که با ایجاد سوراخ در بن جوانه ها ونفوذ در سرشاخه ها باعث خشک شدن جوانه ها ، سرشاخه ها و در نهایت کاهش محصول می شود. در این تحقیق مطالعه زیست شناسی آفت وجود روابط فرمونی و کایرومونی و نقش این مواد بعنوان یکی از عوامل ایجاد تغییر در رفتاراین حشره مورد ارزیابی قرار گرفت. مطالات مربوط به زیست شناسی در سال های 1378 - 1379 در دو باغ آلوده به آفت در منطقه برخوار اصفهان انجام گرفت. مطالعات رفتاری نشان داد که بوی میزبان (کایرومون) عامل اولیه جذب سوسکهای نر و ماده سرشاخه خوار پسته به شاخه های درختان پسته می باشد. حمله سوسک های نر و ماده به شاخه ها و افزایش نفوذ آنها موجب تولید بیشتر این ترکیب می گردد. بررسی اثر عصاره ها نیز وجود ترکیبات کایرومونی را در آن ها مشخص نمود و عصاره های استنی بیشترین اثر را در جذب این آفت نشان دادند بنابراین استن به عنوان حلال مناسب تر جهت استخراج ترکیبات کایرومونی شناخته شد. علاوه بر کایرومون گیاه همزمان با نفوذ و حفر دالان تخم ریزی حشرات ماده باکره با تولید فرمون تجمعی سبب جذب تعداد زیادتری از نرها و ماده ها روی میزبان می شوند. در مطالعات آزمایشگاهی نتایج حاصل از آزمایش های رفتاری در صحرا نیز حاصل شد و تولید فرمون جنسی توسط افراد ماده باکره نیز به اثبات رسید.